Lời khuyên của Hải Thượng Lãn Ông về phòng bệnh đối với phụ nữ

Hải Thượng Lãn Ông nói:

Bệnh căn nữ  có khác nam

Về phần kinh nguyệt, có mang, lâm bồn

Sinh rồi, con, mẹ vuông tròn

Nhưng mà hậu sản lại còn phải kiêng

Mấy lời ghi nhớ trước tiên

Nhập phòng vô độ chớ nên chiều chồng

Lửa đụng nung nấu trong lòng

Âm tinh hao kiệt, máu hồng cũng khô

Đẻ nhiều huyết hại khí hư

Đần lần thủy kiệt từ từ sinh lao

Dâm phòng quá độ khí hao

Thường khi không chửa quy vào hiếm hoi

Hoặc là để nhặt, sinh đôi

Con hay ốm yếu, giống lòi mạnh sao

Đẻ luôn con lại bú nhiều

Đêm hôm mất ngủ, âm tiêu gầy mòn

ốm đau lại phải chăm con

Thêm phần lao lực, chóng tàn ngày xuân

……………………………………………………………….

Biết bao lao khổ ưu phiền

Vì chung: một của một con, ai từ

Song lê dâm dục thận hư

Biển sinh kinh bể, huyết kho gầy mồn

Mắn con, thường lại chết non

Há không tiết dục, lại còn đa dâm

Lại còn uất giận xung tâm

Vì chung tình dục, ghen tuông chẳng ngừa

Can uất, kinh bế, huyết hư

Âm tiêu hỏa tốc từ từ bệnh sinh

Vậy nên thu thái tính tình

Bớt lòng ham muốn, thì mình sống lâu

Một điều trọng yếu hàng đầu

Khuyên người chớ vội nhận trầu vấn danh

Đợi khi nam, nữ trưởng thành

Để cho thiên quý, âm tinh vẹn toàn

Đến kì rồi mới kết hôn

Nữ, nam sung sức, cháu con sum vầy

Chớ theo cổ tục hại thay

Đưa con gả bán từ ngày còn thơ

Tảo hôn chết yêu cần ngừa

Há sao luật cấm mà chưa tuân hành

Đàn bà nên giữ vệ sinh

Để cho nguyệt tín, kỳ kinh được đều

Chớ nên làm nụng quá nhiều

Khi kinh chưa sạch chớ liều ngủ chung

Nhập phòng uất giận cam xung

Dễ sinh cam lậu khó lòng cầm ngay

Kiêng ăn sống, lạnh, tích đầy

Dầm mưa, rửa sớm, sau này trễ kinh

Liền khi vừa mới sạch mình

Kiêng ăn táo nhiệt, thất tình, phòng trung

Gây nên động hỏa khí xung

Huyết khô, thủy kiệt, dự phòng hư hao

Giữ gìn thai nghén thế nào?

Để cho con cái về sau an lành

Chặn ngăn xúc động thất tình

Dự phòng điên giản sài kinh sau này

Dục phòng thương thận nguy thay

Tiên thiên không đủ thóp đầy đầy được ư

Cứng đầu, nghẹo cổ, lưng gù

Chậm đi, chậm nói, gầy gò, nhũn xương

Ăn nhiều các thứ cay nồng

Sinh con thai thiệt, lở sưng, da vàng

Ăn nhiều những thứ khổ hàn( đắng lạnh)

Sinh con tỳ tiết sống phân thũng nề

Hàn thấp nhiễm đến thai nhi

Hàn thì đau bụng, thấp thì bào sang

Lại kiệng lội nước, leo thang

Van la, trật đả dễ dàng sảy thai

Hoặc con tàn tật đôi nơi

Bẩm sinh mang bệnh, sau này khó nuôi

Chớ nên sầu não bi ai

Tìm nơi thanh thú, xã nơi hãi hùng

Lại còn lo đói thất thường

Cũng đều ảnh hưởng đến lòng thai nhi

Có mang xin chớ nằm ỳ

Thường xuyên xay lúa, thể chi vận đều

                                    Để cho sinh đẻ thuận chiều

                        Lại nên nằm thẳng, chớ queo chân vào

                                    Lâm bồn đến lúc gần sinh

Khuyên người vững dạ tính tình thảnh thơi

Chớ lên rặm sớm hết hơi

Chớ nên bóp bụng theo lời người ta

Ổn bà cấm kẻ vào ra

Đến khi hoa nở cấm cho nước vào

Trục thai hoặc thuốc hạ bào (nhau)

Không nên mãnh liệt, khí thai hạ người

Dự phòng sua lúc đẻ rồi

Nên yên một chỗ, chớ ngồi, chớ đi

Trong buồng kín đáo tứ vi

Chớ nên gió lọt vào khe lạnh lùng

Phẩy (sưởi) hơ, chớ để than hồng

Chớ nên sưởi ấm vào vùng bụng chân

Cần kiêng xúc động tinh thần

Không nên vội tắm, rửa chân, chải đầu

Vá may, làm lụng chưa cầu

Dự phòng băng huyết,  đau đầu khí xung

Muốn cho máu xấu khỏi ngưng

Cần nên ăn nghệ, kiêng dùng đồ tanh

Các thứ mát lạnh chẳng lành

Cần nên ấm bụng, ấm mình mới an

Muốn cho da bụng khỏi nhăn

Thì nên bôi nghệ, thắt khăn mấy vòng

Tiêu cơn thì uống chè vằng

Vừa phòng tích tụ hà trưng trướng phù

Phòng dục là việc cần ngừa

Trăm ngày kiêng cữ cũng chưa an toàn

Vừa cho khỏe mạnh mẹ, con

Khuyên người phụ nữ quyết tâm giữ gìn.

(Trích Vệ Sinh Yếu Quyết của

Hải Thượng Lãn Ông

Nhà xuất bản Y học và Thể dục thể thao)